หลายคนเห็นปัญหาเป็นสิ่งน่ากลัว เลี่ยงได้เป็นเลี่ยง ภาวนาว่าชีวิตตนขออย่าได้เจอปัญหา         บางคนเห็นปัญหาเป็นโอกาสในการพัฒนาศักยภาพของตน ในการริเริ่มดำเนินกิจกรรมใหม่ๆ ให้ก้าวล้ำไปยิ่งขึ้น ให้เหนือคู่แข่งอื่นๆ         สองทางเลือกนี้เป็นข้อแตกต่างที่ทำให้บางคนประสบความสำเร็จ ขณะที่อีกหลายคนประสบความล้มเหลว         ส่วนคนประเภทไหน คนเลี่ยงปัญหา หรือคนที่เผชิญหน้ากับปัญหาแล้วหาทางแก้มัน ใครจะเป็นคนสำเร็จหรือล้มเหลวตอบกันเองได้เลยครับ แต่ยังมีอีกประเด็นที่ต้องนำมาพูดกันคือเรื่องของ “ระยะห่าง” ของปัญหา         โดยทั่วไปเมื่อพูดถึงปัญหาก็จะนึกกันถึงปัญหาที่เกี่ยวโดยตรงกับแต่ละบุคคลเช่นปัญหาในหน้าที่การงาน ปัญหากับครอบครัว ปัญหากับเพื่อนฝูงซึ่งท่าทีต่อปัญหาเหล่านั้นจะสะท้อนเป็นความสำเร็จหรือล้มเหลวดั่งที่ยกขึ้นมา         แต่กับปัญหาที่มีระยะห่างออกมามีช่องว่างมากขึ้นอย่างปัญหาการเมือง ปัญหาสิ่งแวดล้อม ปัญหาสังคมละครับเราเคยสังเกตไหมว่าเรามีท่าที หรือวางตำแหน่งเราต่อปัญหานั้นๆอย่างไร         สำรวจในแบบนักวิชาเกินอย่างผมไม่ต้องทำโพลให้เปลืองเงิน ผมมั่นใจเหลือเกินว่าผลสำรวจส่วนใหญ่คงตอบอย่างสวยหรูว่าต้องดูตัวปัญหานั้นว่าเรามีส่วนแก้ไขอะไรได้ไหม ? ถ้ามีฉันก็พร้อมช่วยเต็มที่ แต่ถ้าไม่มี หรือเกินกำลังฉันก็ขอให้กำลังใจอยู่รอบนอกนะ         นอกจากผมจะเป็นนักวิจัยเถื่อนแล้ว ผมขอเป็นหมอดูแบบหมอเดาด้วยว่าผู้ที่ตอบเช่นนี้ “(แทบ)ทั้งหมด” ที่มักสรุปได้ว่าปัญหานั้นใหญ่เกินตัว ไกลเกินช่วย ขอส่งกำลังใจไปให้แล้วกันนั้น จะขอมีส่วนร่วมด้วยการขอวิพากษ์ วิจารณ์ลับหลัง เสนอแนวทางแก้ไขที่ดีที่สุดกับปัญหา(ที่ว่าใหญ่เกินตัว)ในสภากาแฟ หรืออิน

        ปี 2554 ที่เพิ่งผ่านพ้นไปจะเป็นอีกปีที่ถูกกล่าวขานถึงไปอีกนานในหน้าประวัติศาสตร์ของชาติไทยเรา โดยเฉพาะเมื่อเกิดภัยพิบัติทางน้ำขึ้นมาเมื่อใดคำว่า “น้ำท่วมใหญ่ ‘54” นี้ก็จะถูกยกขึ้นมาเทียบอย่างแน่นอน         เหมือนเมื่อปีก่อนช่วงทุกคนในประเทศกำลังลุ้นระทึกกับน้ำว่าจะถึง ไม่ถึง ท่วม ไม่ท่วม เราก็จะได้ยิน ได้เห็นการดึงเอาภาพน้ำท่วมกรุงปี 2485 กับวิกฤติน้ำท่วมปี 38 ขึ้นมาสู่วงสนทนาบ่อย ๆ หรือเหมือนหากเกิดวิกฤตการณ์ในแวดวงการเงินเราก็จะพูดถึงปี ต้มยำกุ้ง 2540         แม้ภาพอันสะเทือนใจหลายภาพ หรือแม้แต่หลักฐานความเสียหายหลายชิ้นจะยังคงปรากฏอยู่แต่ผมอยากชวนคุณมามองย้อนถึงมหาอุทกภัยนั้นในอีกมุม หรือ 2 มุมที่น่ามอง ที่สวยงาม จะเรียกว่าเป็นความสวยงามท่ามกลางความสูญเสียก็พอได้         มุมแรกที่ต้องมอง และควรเก็บฝังไว้ในใจคนไทยตลอดกาลก็คือมุมของ “น้ำใจไทย” ของคนไทยทั้งชาติที่มีให้แก่กัน แม้น้ำจะท่วม สายน้ำอันเชี่ยวกรากจะหลากเข้าสร้างความเสียหายเดือดร้อนแก่พวกเราแค่ไหน แต่น้ำใจของเพื่อน ของพ่อ แม่ พี่น้อง ไปจนถึงลูกเล็กเด็กน้อยที่ออกมาช่วยกันคนละไม้ละมือ ช่วยเท่าที่พอจะช่วยได้ก็มีมากจนเหลือจะพรรณนา ทุกพื้นที่คราคร่ำไปด้วยจิตอาสาที่สละแรงกาย แรงใจ และแรงทรัพย์ตามกำลังของตนรวมไปถึงคนต่างจังหวัดที่น้ำไม่ท่วม ก็มาจะร่วมแรงร่วมใจกันช่วยคนเมืองกรุงชนิดที่ผมจำไม่ได้แล้วว่าครั้งสุดท้ายที่คนต่างจังหวัดช่วยคนเมืองนั้นเป็นเมื่อไหร่         ไม่ได้แยกชนชั้น

        คนเรานั้นทุกข์เพราะความคิด !!         นี่เป็นสัจธรรม เป็นความจริงที่ทุกคนสามารถพิสูจน์ได้ด้วยตนเอง หรือเทียบเคียงจากประสบการณ์ตรงของตนเองได้ คนมีร้อยล้านคิดไม่เป็นก็เป็นทุกข์กลัวเงินหมด กลัวเงินไม่พอใช้ในอนาคต         อีกคนมีร้อยล้านเท่ากันแต่คิดเป็นก็ไม่ทุกข์เพราะจำนวนเงิน คิดเพียงการอดออมใช้เงินนั้นให้คุ้มค่า นำมาสร้างประโยชน์ให้งอกเงยเป็นหลักประกันในอนาคตได้         หรือที่เห็นบ่อย ๆ บางคนปวดท้องนิดเดียว แต่ทุกข์ไปมากมายเพราะคิดวิตกกังวล (เกินกว่าเหตุ) ว่าจะแปรเป็นโรคร้าย รักษาไม่หาย เลยเถิดไปไกลจนผลที่เกิดจากความคิด (ผิด) นี้มากกว่าผลที่เกิดจากอาการของโรคจริง ๆ เสียอีก         กลับกันขณะที่บางคนไม่ใช่แค่ปวดท้อง แต่หนักถึงขนาดสูญเสียอวัยวะ หรือถึงขั้นคุณหมอฟันธง สรุปผลเปี้ยงออกมากันชัด ๆ ว่าจะอยู่ได้อีกกี่วัน กี่เดือนพูดง่าย ๆ คือระบุวันตายกันเลย แต่ด้วยคิดเป็นเขากลับยิ้มรับ สามารถมีชีวิตที่เหลือได้อย่างมีความสุข ทั้งยังอาจเป็นกำลังใจให้คนแข็งแรงร่างกายเป็นปกติด้วยซ้ำ แปลว่าความคิดเป็นสิ่งไม่ดี ไม่ควรคิดหรืออย่างไร ?         คำตอบย่อมไม่ใช่ เพราะถ้าไม่คิด มนุษย์เราก็ไม่ต่างจากก้อนหิน และดินทราย ไม่ได้คิดวางแผนการงาน ไม่ได้คิดสร้างสรรค์พัฒนา

        เมื่อต้นปีนี้ผมเขียนบทความเกี่ยวกับตัวชี้วัดไว้บทหนึ่งชื่อ “เด็กไม่รู้จักโต” เป็นตัวชี้วัดที่ผมออกแบบไว้วัดถึง “ความเป็นผู้ใหญ่” ของตัวเอง         ในบทนั้นผมใช้คำถามใกล้ ๆ ตัวคือถามว่าเราเอาอะไรเป็น “ศัตรู” โดยเกณฑ์ประเมินก็ง่าย ๆ เช่น ใครมีศัตรูเป็นสัตว์ประหลาด เป็นมนุษย์ต่างดาวก็แปลว่าเขายังเป็นเด็กน้อยอยู่ ใครมีศัตรูเป็นคู่แข่งทางการค้าก็แปลว่าเขาเข้าสู่วัยทำงานแล้ว ใครมีศัตรูเขาเป็นความอยุติธรรม ความไม่ถูกต้องในสังคมก็แสดงถึงความเป็นผู้ใหญ่ยิ่งขึ้นของเขา สุดท้ายใครลงเอยที่ใครมีศัตรูเป็น “กิเลสในใจตัวเอง” นั่นหมายถึงการเติบใหญ่เต็มที่         มาวันนี้ผมมีตัวชี้วัดตัวใหม่มาเสนอครับ เป็นคำถามง่าย ๆ เช่นเดิม ตอบแบบง่าย ๆ ไม่ต้องคิดอะไรยอกย้อน ไม่ต้องวิเคราะห์อะไรให้วุ่นวายอันจะยิ่งทำให้ผลการวัดคลาดเคลื่อน ขอเพียงคุณตอบตามที่คุณทำจริง ๆ นี้ก็พอวัดได้แล้วว่าคุณมีความเป็น “ผู้ใหญ่” แค่ไหน โดยผู้ใหญ่ในที่นี้หมายเอาด้านของความพร้อมทางอารมณ์ ทางปัญญาความรู้มิใช่ทางกายภาพหรืออายุแต่อย่างใดนะครับ คำถามก็คือ ” คุณทำอะไรเวลาว่างครับ ? “         ตัวชี้วัดนี้ผมจี้ไปที่เวลาที่ว่างเพราะหากเวลาไม่ว่างก็แปลว่าเรามีหน้าที่การงานตามหัวโขนให้ต้องกระทำ อีกนัยหนึ่งก็คือเราไม่มีสิทธิ์เลือกที่จะเลือกทำสิ่งอะไรตามใจปรารถนาทำให้ไม่สามารถใช้ชี้วัดอะไรได้ แต่ในขณะที่เวลาว่าง เป็นเวลาที่เรามีสิทธิ์ที่จะเลือกทำหรือไม่ทำอะไรนั่นแหละที่ถึงจะสะท้อนวุฒิภาวะของผู้ตอบได้ว่า เมื่อมีสิทธิ์ที่จะเลือก เราใช้สิทธิ์นั้นทำสิ่งที่สมควรเรียกว่าเป็นผู้ใหญ่หรือเด็ก เช่นใครตอบว่า

        สมัยนี้เขานิยมคำว่า “บูรณาการ”         อะไร ๆ ก็ต้องมีการบูรณาการไม่ว่าจะเป็นเรื่องหน้าที่การงาน การแก้ปัญหาต่าง ๆ การดูแลสุขภาพ ไปจนกระทั่งแม้แต่เรื่องของการท่องเที่ยว พักผ่อนยังต้องเที่ยวอย่างบูรณาการกัน         ซึ่งหากเจาะดูในส่วนของบูรณาการในการดูแลสุขภาพนั้นย่อมไม่ได้หมายเอาเรื่องการบูรณาการสารพัดยา จนกลายเป็น ยาวิเศษแก้สารพัดโรคเหมือนที่เราได้ยินโฆษณายาวิเศษตามสื่อที่เป็นภาระให้อย.แต่อย่างใด แต่หมายถึงการดูแลรวบยอดทั้งเรื่องของ “กาย” และเรื่องของ “จิต” อันเป็น 2 ส่วนประกอบของสิ่งมีชีวิต         ก็ทำอย่างไรได้ในเมื่อชีวิตเมืองในสมัยวัตถุ(กิเลส)นิยมครอบงำนี้เวลาส่วนใหญ่ต้องใช้ไปกับการงานทางโลก การงานที่หาเงิน หาทองมาเลี้ยงชีพ เวลาที่เหลือเพียงเล็กน้อยจะให้มาแยกไปดูแลกายครั้ง ดูแลใจครั้ง ก็คงไม่พอ ผู้สนใจรักษาสุขภาพแบบองค์รวมจึงต้องบูรณาการหาทางที่ได้ทั้งสองส่วนในเวลาเดียวกัน ซึ่งปัจจุบันก็มีนิยมกันอยู่หลายกิจกรรม อย่างกีฬาที่เชื่อว่าได้ทั้งความแข็งแรงทางกาย และความสงบทางจิตเช่น โยคะ มวยจีน ไทเก็ก ฯลฯ ก็เป็นที่ In trend ในสังคม Hi speed จนผู้ประกอบการสถานออกกำลังเช่นนี้ร่ำรวยกันถ้วนหน้า ในฐานะที่บริการสิ่งที่เอื้อประโยชน์อย่างครบถ้วน เหมาะกับทุกเพศทุกวัย สนองความต้องการและข้อจำกัดของลูกค้าได้ ทำให้สามารถคิดราคาค่าบริการได้สูงเอาการ      

        คำคุ้นเคยนี้เป็นการนำคำ 2 คำมาเชื่อมกัน ชนกันอย่างที่ภาษานักภาษาศาสตร์เรียกว่าเป็นการสมาธคำ โดยมาจากคำ 2 คำที่มนุษย์ทุกชาติ ทุกเผ่าพันธ์ล้วนปรารถนานั่นคือคำว่า “เงิน” กับ “ทอง”         เมื่อมาใช้ด้วยกันนานเข้าเลยกลายเป็นเสมือนคำเดียวกันคือหมายถึงเรื่องของทรัพย์สิน ความมั่งคั่ง ใช้กันจนคุ้นปากว่า ร่ำรวยเงินทอง มีเงินมีทอง ได้เงินได้ทอง อันถือว่าเป็นคำอวยพรอันน่าปรารถนาของทุกคนแม้โดยความหมายที่แท้จริงแล้ว 2 คำนี้จะมีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน         “เงิน” คือสิ่งที่อุปโลกน์ขึ้นมาใช้ในการแลกเปลี่ยนสิ่งของของคนในสังคม แม้แต่ในที่เดียวกันเองเงินยังมีความแตกต่างกันไปตามสถานการณ์ หรือเวลา อย่างปัจจุบันนี้เงินมักหมายถึงกระดาษที่ตีพิมพ์ขึ้นรับรู้ร่วมกัน แต่ในอดีตเงินอาจหมายถึงหอย เบี้ย หรือหินก็ยังได้ ส่วนในอนาคตเงินอาจกลายเป็นพลาสติก หรือแค่ข้อมูลในคอมพิวเตอร์         ส่วน “ทอง” นั้นมั่นคงกว่า หมายในแง่ของการสมมติ เพราะทองทุกประเทศทั่วโลกสมมติตรงกันในธาตุชนิดหนึ่งที่มีคุณสมบัติคงที่ แม้ว่าจะใช้ภาษาเรียกต่างกันก็ตาม และด้วยการที่ทองมีความจำกัดทางด้านจำนวนที่เมคเอาดื้อ ๆ พิมพ์เพิ่มเฉย ๆ ดั่งใจเองไม่ได้ ทำให้ทองมักจะให้ค่ามากกว่าเงิน ดั่งอีกคำที่คราวนี้แสดงถึงความแตกต่างนั่นคือ มีเงินนับเป็นน้อง มีทองนับเป็นพี่ ที่สะท้อนถึงการทรงค่ามากกว่าของทองเมื่อเทียบกับเงิน