คอลัมน์ ชีวิตรื่นรมย์ นสพ.โพสต์ ทูเดย์
วันอาทิตย์ที่ มกราคม 2558
เมื่อช่วงต้นปีได้เห็นข่าวนักท่องเที่ยวประสบเคราะห์ที่ภูฏานแล้วทำให้นึกไปถึงครั้งที่มีโอกาสไปเยือนประเทศนี้ไม่ได้
หลายคนฝันอยากไปภูฏานก็ด้วยหวังจะชมสถาปัตยกรรมอันชวนมองที่ยังคงสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมของชาติได้อย่างเด่นชัดโดยเฉพาะอย่างยิ่งกับ Taktsang Monastery หรือ ตั๊กซังที่เป็นข่าวนี้นับว่าเป็นสถานที่ที่น่าทึ่งอย่างยิ่ง เป็นที่ที่สามารถใช้คำว่า Unseen ได้อย่างเต็มปาก ลองจินตนาการกันดูครับว่าในยุคที่เครื่องมือการก่อสร้างยังไม่สะดวกดั่งทุกวันนี้เขาขึ้นไปสร้างสถานที่เช่นนั้นบนหน้าผาแบบนั้นได้อย่างไร
หรือจะเอาในสมัยที่มีอุปกรณ์ทุ่นแรงครบอย่างในปัจจุบันนี้เองก็ตามทีการจะขึ้นไปสร้างเช่นนั้นได้ไม่ใช่เรื่องที่จะทำกันได้ง่าย ๆ เลย
น่าทึ่งจนหลายคนอาจเผลอนึกว่านี่เป็นการเนรมิตขึ้นด้วยซ้ำ !
ซึ่งก็เป็นการเนรมิตจริง ๆ เป็นการเนรมิตขึ้นมาจากแรงศรัทธาอันแรงกล้าในพระศาสนาของคนภูฏาน ขณะที่อีกสิ่งที่หลายคนฝันอยากไปสัมผัสนอกเหนือจากงานสถาปัตยกรรมแล้ว ก็คือวิถีชีวิตอันเนิบช้า ไม่เร่งรีบร้อนรนของคนภูฏาน
ใครมีโอกาสไปก็คงสมใจล่ะครับ ความเรียบเย็นที่ได้สัมผัสนั้นแพร่กระจายออกมาจากคนจริง ๆ มิใช่เป็นการแสดงให้ช้า และยิ่งหากได้มาสัมผัสกับวิถีที่เป็นเหมือนจารีตที่เขายังคงรักษาและดำเนินไว้ได้อย่างเหนียวแน่นผ่านสิ่งที่เรียกว่า กงล้อมนตรา แล้วก็จะยิ่งอดทึ่งไม่ได้ อดตระหนกตกใจไม่ได้ว่ายังมีความช้า เย็น เป็นสุขง่าย ๆ ไร้แสงสีสิ่งปรุงแต่งเช่นนี้อยู่ในโลกยุคไอทีนี้อยู่อีกหรือ
ฟังชื่อกงล้อมนตราแล้วอาจแปลกหูและอาจชวนให้นึกไปถึงเรื่องเล่น ๆ ไม่จริงจังออกเป็นเหมือนตำนาน หรือบางคนอาจนึกเลยไปถึงเป็นนิทาน เป็นนิยายกันไป แต่กงล้อมนตรานี้ไม่เพียงเป็นเรื่องจริง แต่ยังเป็นสิ่งสำคัญยิ่งของวิถีชีวิตของคนที่นี่
“กงล้อมนตรา คืออะไร ?”
กงล้อมนตราหรือที่เรียก Praying Reel นี้เขาจะนำไม้มาทำเป็นเหมือนกระบอกสอดอยู่ในแกนให้สามารถหมุนได้ มีหลากหลายขนาด แต่ละขนาด แต่ละแบบก็จะมีการจารหรือเขียนบทสวดมนต์กำกับไว้บนกงล้อนั้น และเมื่อคนที่นับถือหมุนครบรอบก็จะถือว่าได้สวดมนต์บทนั้นจบหนึ่งจบ เมื่อบวกกับความเชื่อของเขาที่ว่าหากในชีวิตนี้สามารถหมุนกงล้อนี้ได้จำนวนรอบตามความเชื่อ ผู้หมุนนั้นก็จะได้ไปสุคติ ทำให้ยามว่างคนภูฏานก็จะมามุ่งมั่นตั้งอก ตั้งใจหมุนก้อมนตรานี้กัน
กงล้อนี้จะมีในทุกถนน ทุกตรอกซอกซอย หากเป็นจุดหลักก็สร้างกันวงใหญ่หน่อยเป็นเหมือนศูนย์รวมใจของคนในชุมชน สำหรับบ้านที่มีกำลังเจ้าของบ้านก็มักสร้างกงล้อขนาดย่อมไว้หน้าบ้าน หรือหน้าร้านตัวเองให้เพื่อนบ้านเดินผ่านมาได้หมุนด้วย รวมถึงจะมีกงล้อขนาดเล็กแบบมือถือที่จะมีติดตัวกันแทบทุกคน ขณะที่วัดหรือที่ชาวภูฏานเรียกว่าซองนั้นก็จะมีกงล้อจำนวนมากหลากหลายขนาด บางซองมีสร้างกงล้อไว้รอบกำแพงอาคารชาวบ้านก็มาเดินไล่หมุนกันทีละกงล้อคล้าย ๆ การเดินเวียนเทียนของเรา
บางท่านฟังแล้วอาจนึกว่าเป็นเรื่องของการยึดติดพิธีกรรม บางท่านอาจเลยไปจนถึงว่าเป็นเรื่องงมงาย
ก็อาจคิดได้ครับ แต่หากได้สัมผัสดูแล้วจะไม่สนว่าใครจะคิดอย่างไรเพราะได้เห็นผลกันจริง ๆ ว่าวิถีที่เขายึดถืออยู่นี้ช่วยทำให้คนที่ปฏิบัติไม่ฟุ้งซ่าน ไม่เอาเวลาว่างไปทำเรื่องค่อนไปทางอบายมุขตามธรรมชาติของมนุษย์
ลองนึกดูซิครับว่าพอมีเวลาว่างคนภูฏานเขาก็จะดึงเอากงล้อเล็กส่วนตัวมาหมุน เวลาพักเดินไปกินข้าวก็หมุนกงล้อที่สร้างไว้ตามถนน เลิกงานก็เข้าซองไปหมุนกันด้วยศรัทธาไปจนมืดค่ำค่อยกลับบ้านนอน รุ่งขึ้นก็เดินตามวิถีแห่งความศรัทธาที่เรียบง่ายแต่เป็นสุขนี้อีก เช่นนี้แล้วจะเอาเวลาที่ไหนไปทำชั่วได้ล่ะครับ ชีวิตเขาจึงไม่โดนไฟแห่งความละโมบโลภมากรนเอาจนร้อน มีวิถีที่เนิบช้าจนเป็นเสน่ห์ให้เราอยากไปสัมผัสกัน
ซึ่งเมื่อเทียบกับบ้านเราแล้วต่างกันลิบลับที่เราพอมีเวลาว่างก็มักจะไปทำสิ่งที่ทำให้ขาดสติ มอมเมาจิต อย่างการดูหนัง ฟังเพลง หรือละเล่นงานบันเทิงต่าง ๆ เป็นวิถีที่อยู่บนอัตราเร่งจนไฟเผาแทบมอดกันจนทุรนทุรายดั่งทุกวันนี้
แม้ความเร่ง ความรีบโดยตัวมันเองจะไม่ได้เป็นความผิด เช่นเดียวกับความเนิบ ความช้าที่ไม่แน่ว่าจะถูกต้องเสมอไป แต่ลองดูว่าคนภูฏานเร่งอะไร เนิบอะไร เรารีบอะไร ช้าอะไร
คนภูฏานเขารีบเร่งที่จะหมุนกงล้อมนตราให้ได้จำนวนครั้งที่ตั้งใจไว้ด้วยความปราณีตตามความเชื่อของเขาเพื่อเป็นทุนรอนในชีวิตภาคหน้า ส่วนเรารีบเร่งที่จะเอาผลคือเงิน ทอง ฐานะ เร่งรีบที่จะแสวงหา กอบโกยด้วยวิธีลัดจนบางครั้งลัดเกินกลายเป็นการทุจริตไป
ต่างกันสุดขั้วชนิดกลับหัวเป็นหางเลยทีเดียว
เสน่ห์แห่งความ สโลว์ ไลฟ์ ของภูฏานที่เราอยากไปสัมผัส เราก็สามารถมีได้ที่บ้านเราเอง เพียงมีเวลาว่างก็ดึงลมหายใจเข้า-ออกให้รู้ชัดเพียงเท่านี้เราก็จะได้สัมผัสกับวิถีแห่งกงล้อมนตรานี้ได้แล้ว
ลองดูกันนะครับ